| |
Datum |
Gebeurtenis(sen) |
| 1 | 1602 | - 1602—1799: Verenigde Oost-Indische Compagnie
Oprichting van de Verenigde Oost-Indische Compagnie.De eerste multinational in de wereld geschiedenis, de Verenigde Oostindische Compagnie, veroverde grote delen van de wereld en dreef handel met nog veel meer landen en gebieden, maar verloor ook weer betrekkelijk snel grote delen van dat handelsimperium. Alleen Nederlands-Indië zou overblijven tot halverwege de 20ste eeuw.
|
| 2 | 1713 | - 1713: Via Azië en Rusland bereikt de (1e) veepest epidemie ons land.
|
| 3 | 1717 | - 1717: In de nacht van 25 op 26 december werd door een noordwesterstorm de zee het land opgezweept. De storm treft vooral het noorden van het land en het aangrenzende Oost-Friesland. In Friesland kwamen zo'n 150 mensen om en veel vee. In Groningen kwamen 2091 mensen, 11.411 koeien, 3063 paarden, 1277 varkens en 20.923 schapen om, tenminste als we de beschrijvingen mogen geloven. In Oost-Friesland verdronken 2787 mensen en zo'n 155.000 stuks vee.
|
| 4 | 1720 | - 1720: De pest heerst over Europa.
|
| 5 | 1729 | - 1729: Willem IV stadhouder in de gewesten Friesland, Groningen, Drenthe en Gelderland.
|
| 6 | 1730 | - 1730: De aardappel wordt in ons land geintroduceerd, een Zuid-Amerikaans product.
|
| 7 | 1731 | - 1731: De paalworm teistert ons land, de worm vreet de palen in onze dijken op.
|
| 8 | 1739 | - 1739: De vroeg ingevallen strenge winter zorgt voor hongersnood.
|
| 9 | 1740 | - 1740: Een strenge winter zorgt voor hongersnood. De winter valt al vroeg in de herfst van 1739. In de Achterhoek en Brabant wordt de bevolking geplaagd door hongerige wolven.
- 1740: Begin van 't koffiedrinken.
|
| 10 | 1744 | - 1744—1828: Eise Eisinga
Tijdens de Verlichting meende men dat kennis alles was, en dat bijgeloof en vooroordelen bestreden moesten worden. Een typische vertegenwoordiger van deze periode was Eise Eisinga, die in zijn huis een compleet planetarium bouwde om de mensen te laten zien dat de wereld niet zou vergaan als bepaalde hemellichamen vlakbij elkaar leken te staan.
|
| 11 | 1745 | - 1745: De landbouw wordt geconfronteerd met de tweede veepestepidemie.
|
| 12 | 1747 | - 1747: Willem IV wordt erfstadhouder van alle gewesten.
|
| 13 | 1748 | - 1748: In maart brak er een oproer uit in Groningen toen de geboorte van een Prins van Oranje, de latere Prins Willem V, werd afgekondigd. Het huis van Burgermeester Geertsema werd vernield, Ommelander boeren die al enige tijd in onmin leefden met het stadsbestuur, trokken met knotsen en stokken de stad in op zoek naar Lewe van Aduard. De magistraat moest voldoen aan de eis van de burgers; Het Stadhouderschap erfelijk verklaren. Onrust was er ook in Friesland, daar moesten de controleurs der belastingpachters het ontgelden. In Harlingen kwamen de schippers in opstand, zij trokken onder begeleiding van tamboers naar Leeuwarden. De Prins veraste vriend en vijand door er 3 regimenten uit Overijssel erna toe te sturen, dit om de rust te herstellen.
- 1748: In Amsterdam worden op de Dam twee plunderaars opgehangen.
|
| 14 | 1750 | - 1750: Het sterfjaar van Johann Sebastian Bach.
|
| 15 | 1751 | - 1751: Willem IV overlijdt. Willem V wordt de eerste onbenoemde stadhouder.
|
| 16 | 1756 | - 1756: De geboorte van Wolfgang Amadeus Mozart.
|
| 17 | 1758 | - 1758: Strenge winters. In het voorjaar is er veel turfvervoer naar Duitsland.
|
| 18 | 1763 | - 1763: De handel ligt bijna stil en er heerst een grote werkloosheid, dit zorgt voor onrust onder de bevolking.
|
| 19 | 1772 | - 1772—1843: Koning Willem I
De eerste Nederlandse koning regeerde als een absolute vorst. Hij wilde dat België onderdeel was van Groot Nederland en voerde een kostbare campagne om te voorkomen dat België zich losmaakte. De hoge kosten waren slecht voor de economie. Anderzijds heeft
hij veel gedaan voor de infrastructuur van ons land door kanalen te laten graven en onontgonnen gebieden in cultuur te laten brengen.
|
| 20 | 1776 | - 1776: De armoede onder de bevolking is groot. In Nederland worden vele armenhuizen gesticht.
|
| 21 | 1780 | - 1780: De Vierde Engelse Zeeoorlog.
|
| 22 | 1781 | - 1781: William Herschel ontdekt de planeet Uranus.
|
| 23 | 1784 | - 1784: De Staten-Generaal verbiedt het dragen van oranje.
|
| 24 | 1787 | - 1787: Propagandisten voor Oranje zoals Kaat Mossel in Rotterdam en Mooie Mie in Arnhem stookten het grauw op, met gevolg dat er overal oproer, relletjes en vernielingen ontstonden. Willem V moest optreden, maar hij durfde niet of hij kon niet. De Pruisische Koning Frederik van Pruisen had van de Gelderse Staten de vereiste toestemming gekregen om de Nederlanden binnen te trekken. Op 13 September kwamen zijn troepen begeleid door Van Hogendorp, de grens over. Alleen de nadering van dit leger zorgde voor grote onrust, Patriotten vluchtte het land uit richting Frankrijk. Wie niet tijdig zijn huis verliet, liep kans door de Pruisen naar de beruchte gevangenissen in Wesel gestuurd te worden. In Nederland waren de Patriotten verdreven en Willem V kreeg een royale compensatie.
|
| 25 | 1789 | - 1789: George Washington wordt de eerste President van de Verenigde Staten van Amerika.
- 1789: Bestorming van de Bastille en het begin van de Franse Revolutie.
|
| 26 | 1794 | - 1794: Na een veldslag bij Fleuris op 26 juni 1794 walsten de Fransen opnieuw over Belgie. In september sloeg de Fransman Pichegru met succes het beleg rond 's Hertogenbosch, op 16 0ctober capituleerde Venlo voor Jourdan, Maastricht viel na een belegering van 6 weken en op 7 november ging Nijmegen. De Patriotten vierde feest en danste rond de vrijheidsbomen en lieten hun woordvoerders de trappen der stadshuizen bestijgen.
De Republiek der Verenigde Nederlanden werd in 1794-1795 door de Fransen veroverd onder leiding van
bevelhebber Charles Pichegru (geholpen door de Nederlander Herman Willem Daendels ); de verovering
werd vergemakkelijkt door het dichtvriezen van de Waterlinie;
|
| 27 | 1795 | - 1795: De periode 1795-1814 wordt gekenmerkt door grote armoede, zelfs voor de hoge stand.
- 1795: Utrecht wordt bezet door het Franse leger.
Willem V moest op 18 januari 1795 uitwijken naar
Engeland (en van daaruit in 1801 naar Duitsland); de patriotten namen de macht over van de aristocratische
regenten en proclameerden de Bataafsche Republiek; op 16 mei 1795 werd het Haags Verdrag gesloten,
waarmee ons land een vazalstaat werd van Frankrijk;
|
| 28 | 1796 | - 1796: 1 Januari:
Staats-Brabant en Drenthe worden als achtste en negende provincie toegelaten tot de Staten-Generaal.
16 Januari:
Er vinden verkiezingen plaats voor een Nationale Vergadering. Dit is het hoogste staatsrechtelijke lichaam. De Vergadering is getrapt gekozen door mannen van 20 jaar en ouder met een vaste woonplaats, die de eed tegen het Stadhouderschap hadden afgelegd en niet van de bedeling leefden.
1 Maart:
Eerste vergadering van de Nationale Vergadering. Belangrijke besluiten:
1.Scheiding van Kerk en Staat.
2.Gelijkstelling Joden met de Bataafse burgers.
In maart 1796:
Voor het eerst in de geschiedenis van dit land werden er nationale verkiezingen gehouden. Nederland werd na moeizaam discussiëren over wie het kiesrecht mocht hebben, verdeeld in 126 kiesdistricten. Uit elke district kwam een afgevaardigde naar de Nationale Vergadering, die op maart 1796 voor het eerst bijeenkwam.
|
| 29 | 1797 | - 1797: Kollumer Oproer. In de Franse tijd stonden Patriotten en Prinsgezinden soms fel tegen over elkaar. Dat was ook al zo voordat de Fransen ons land introkken. In het jaar 1797 bleek, dat de Oranjeliefde nog sterk leefde onder het gewone volk. Het kwam tot een uitbarsting, die bekend staat als het Kollumer Oproer. In de gemeente Kollumerland ontstonden onregelmatigheden. Op woensdag 18 januari 1797 werden de bewoners van Kollumerzwaag opgeroepen om na te gaan wie van hen geschikt waren voor de "burgerwapening". En op zaterdag 28 januari werd de bevolking van Burum opgeroepen. Onder hen was ook ene Abele Reitzes, de zoon van de weduwe van Reitze Abels. Toen Abele uit Kollum terug kwam, riep hij "Oranje Boven". Daarop werd hij in de nacht van 2 op 3 februari gevangen genomen. Eerst werd hij vastgezet in het Rechthuis te Kollum met het doel hem later over te brengen naar het blokhuis te Leeuwarden. De arrestatie van Abele was de druppel die de emmer deed overlopen. Uit het westen van de gemeente kwamen velen naar Kollum om Abele te bevrijden. Onderweg naar Kollum werden al enige huizen in brand gestoken. De mannen waren bewapend met zeisen, snoeimessen, sikkels, en alles wat maar kon dienen om de tegenstanders schrik aan te jagen. De kamer van de secretaris werd bezet. De secretaris werd gedwongen een verklaring te tekenen dat niemand deze daad met enig leed zou moeten betalen. Ook werd Abele Reitzes onder dwang vrij gelaten. Ondertussen werd echter het gezag in Leeuwarden gewaarschuwd. Er werd versterking gestuurd en een aantal oproerkraaiers werd gevangen gezet in de kerk, waaronder Jan Binnes van Oudwoude. De volgende dag kwamen aanhangers van deze Jan Binnes weer in grote getale naar Kollum. Aangevuld met mensen uit de Dongeradelen en Burum werden de troepen van de patriotten uit Kollum verdreven. Een detachement ruiters met friese paarden en twee veldstukken werd naar Kollum en omgeving gestuurd en de rust keerde weer. De volgende dagen werden in geheel noord en noordoost-friesland rebellen gevangen genomen. Er werden zware straffen opgelegd aan 168 gevangen genomen Prinsgezinden. Jan Binnes en (later) Salomon Levy werden ter dood gebracht, terwijl anderen hoge boetes kregen opgelegd.
|
| 30 | 1798 | - 1798: in 1798
pleegde Daendels een staatsgreep, die de unitarissen aan de macht bracht; er kwam een nieuwe grondwet, die
een Vertegenwoordigend Lichaam (met een Eerste en Tweede Kamer) instelde en als regering een Directoire
|
| 31 | 1799 | - 1799: Op 31 december wordt de VOC formeel ontbonden.
- 1799: in 1799 sloeg Daendels bij Castricum een Brits-Russische invasie af; . De Bataafse vloot blijft afzijdig, want de oranje gezinde matrozen weigeren te vechten tegen de Oranjevlag.
|
| 32 | 1801 | - 1801: in 1801 kwam er een nieuwe grondwet;
|
| 33 | 1802 | - 1802: bij de Vrede van Amiens (1802) kreeg ons land van Engeland zijn koloniën terug (behalve Ceylon);
|
| 34 | 1803 | - 1803: Oorlog tussen Frankrijk en Engeland. De Engelsen veroveren de Nederlandse koloniën.
|
| 35 | 1805 | - 1805: Na de grondwetswijziging van 1805 kwam er een raadpensionaris als eenhoofdig gezag, namelijk Rutger Jan Schimmelpenninck (van 31 oktober 1761 tot 25 maart 1825).
|
| 36 | 1806 | - 1806: Het 3 Guldenmuntstuk wordt vervangen door de rijksdaalder.
- 1806: Willem V overlijdt in Brunswijk. Lodewijk Napoleon koning van Holland.
- 1806: Lodewijk Napoleon, de broer van Napoleon Bonaparte I, werd Koning van Holland in 1806, nadat de Bataafse Republiek afgeschaft was.
|
| 37 | 1807 | - 1807: De ontploffing van het kruitschip in Leiden.
|
| 38 | 1810 | - 1810: Het Koninkrijk Holland wordt bij Frankrijk ingelijfd.
|
| 39 | 1811 | - 1811: De Engelsen veroveren Java als laatste kolonie van Holland.
- 1811: Invoering van de burgerlijke stand en kadaster.
|
| 40 | 1812 | - 1812: Tocht naar Rusland.
|
| 41 | 1813 | - 1813: De Fransen verlaten ons land. Koning Willem I aanvaardt de soevereiniteit als constitutioneel vorst.
- 1813: 16-19 oktober: Napoleon wordt verslagen in de Volkerenslag bij Leipzig.
30 november: Prins Willem Frederik landt bij Scheveningen.
2 december: Prins Willem Frederik (1772 - 1843) aanvaardt in de Nieuwe Kerk in Amsterdam de soevereiniteit als constitutioneel vorst (Koning Willem I).
|
| 42 | 1814 | - 1814: Op 23 mei geven de Fransen hun laatste steunpunt, Delfzijl, op.
|
| 43 | 1815 | - 1815: Willem I, koning der Nederlanden.
- 1815: Slag bij Waterloo.
|
| 44 | 1816 | - 1816: Engeland geeft de koloniën terug aan Nederland.
|
| 45 | 1817 | - 1817: Hongerwinter door mislukte oogst.
|
| 46 | 1823 | - 1823: In de nacht van 25 op 26 september 1823 werd Odoorn door een grote brand getroffen. Onder andere de pastorie werd verwoest.
Vermoedelijk zijn bij deze brand de doop- en trouwboeken verloren gegaan, want van Odoorn is geen register over.
Toch is er in ieder geval een doopboek over de jaren 1734-1811 geweest. Dit blijkt uit het volgende. In 1811 werden de maires van de Drentse gemeenten verplicht de geboorte- of doopprotocollen van de verschillende godsdienstige gezindheden over te nemen. in de naar aanleiding daarvan opgemaakte lijst van 2 mei 1812, die een opgave van overgedragen registers bevatte, staat dat de maire van Odoorn een doopboek over de jaren 1734-1811 heeft overgenomen.
Uit de krant
Odoorn, den 26 September: Ook onze gemeente heeft,
hoezeer in mindere mate als Zuidlaren, Dalen en Beilen, de ramp getroffen, welke in een kort bestek van jaren zoo vele Drentsche dorpen en gehuchten heeft geteisterd.
In de afgeloopen nacht omstreeks half twaalf uren ontdekte men brand in een onzer boeren huizen, en in minder dan één uur tijds waren drie boeren
woningen en de pastorij door de vlammen verteerd. De heer predikant en deszelfs dienstmeid zijn met levensgevaar het, bij hunne ontwaking reeds
brandende, huis ontkomen.
Uit de pastorij is bijna niets geborgen, terwijl acht runderen en één varken een prooi der vlammen zijn geworden. Het is niet bekend waardoor deze brand ontstaan is.
|
| 47 | 1825 | - 1825: De Java oorlog. Nederland begint een offensief tegen de Javaanse Vorsten.
|
| 48 | 1826 | - 1826: Malaria maakt onder de 193.333 tellende Friesche bevolking meer dan 4.000 dodelijke slachtoffers.
|
| 49 | 1827 | - 1827: Veenhuizen wordt bevolkt door 1811 wezen en 680 bedelaars
|
| 50 | 1829 | - 1829: Verboden in de kerken te begraven.
|
| 51 | 1830 | - 1830: Onrust in België, gevoed door liberale en katholieke politici, leidt tot afscheiding van de Nederlanden.
|
| 52 | 1831 | - 1831: De Europese staten erkennen een onafhankelijk Belgisch koninkrijk, met vorsten uit het Huis van Saksen-Coburg.
|
| 53 | 1835 | - 1835: Eerste spoorlijn Haarlem - Amsterdam.
|
| 54 | 1838 | - 1838: Glasfabriek gesticht te Nieuw-Buinen onder directie van J.C.A.Thane
|
| 55 | 1839 | - 1839: Nederland erkent de onafhankelijkheid van België
- 1839: Fotografie wordt uitgevonden.
- 1839: Introductie stoomtreinen
De introductie van stoomtreinen in 1839 leidde tot grote veranderingen in de maatschappij. Reizen werd minder tijdrovend en veiliger, afgelegen gebieden werden gemakkelijker bereikbaar. Daardoor werd industrialisering, een proces dat in Nederland betrekkelijk laat op gang is gekomen, mogelijk.
|
| 56 | 1840 | - 1840: Willem I doet afstand van de regering. Willem II wordt koning der Nederlanden.
|
| 57 | 1841 | - 1841: Clemens en August Brenninkmeijer openen hun eerste winkel (C&A) op de Oosterdijk in Sneek.
|
| 58 | 1842 | - 1842: Scholten richt een aardappelmeelfabriek op in Foxhol
|
| 59 | 1844 | - 1844: Zeer strenge winter en de 2 jaren daarop mislukken de aardappeloogsten. De bevolking lijdt honger.
|
| 60 | 1845 | - 1845: Tweede glasfabriek gesticht te Nieuw-Buinen, de latere N.V.Meursing.
|
| 61 | 1846 | - 1846: Voedselschaarste in Drenthe
|
| 62 | 1847 | - 1847: Een duur jaar, een 6 ponds roggebrood kost 67,5 cent.
|
| 63 | 1848 | - 1848: Grondwetsherziening door Thorbecke.Aan de basis van een rechtsstaat ligt meestal een grondwet. Het is niet eenvoudig die te veranderen, wat wel mogelijk is met alle andere wetten. De eerste Nederlandse grondwet was nog verre van democratisch, maar in 1848, toen overal in Europa revolutionaire ontwikkelingen aan de gang waren, stemde Koning Willem II toe in ingrijpende hervormingen uit angst zijn troon te verliezen.
|
| 64 | 1849 | - 1849: De Denen blokkeren de Pruisische havens. Op de rede van Delfzijl liggen in een maand 173 vreemde schepen.
- 1849: Koning Willem II overlijdt aan een hartinfarct. Op 12 mei wordt koning Willem III ingehuldigd.
|
| 65 | 1852 | - 1852: De postzegels worden ingevoerd.
|
| 66 | 1853 | - 1853—1890: Vincent van Gogh
Een van de bekendste Nederlandse kunstenaars is Vincent van Gogh, die een zeer groot aantal kunstwerken heeft nagelaten uit een creatieve periode van maar tien jaren. Hij werd krankzinnig en pleegde uiteindelijk zelfmoord.
|
| 67 | 1854 | - 1854: Lijfstraffen geschrapt uit het strafrecht. De doodstraf wordt beperkt tot ophanging boven een luik.
- 1854: Het KNMI wordt bij koninklijk besluit van Koning Willem III opgericht.
- 1854—1929: Aletta Jacobs
Vrouwen werden tot laat in de 19de eeuw slechts gezien als toekomstige echtgenotes en moeders, of als arbeidskrachten die met een laag loon genoegen moesten nemen. Aletta Jacobs doorbrak dat patroon door als eerste vrouw medicijnen te gaan studeren, en later door samen met andere feministen actie te voeren voor vrouwenstemrecht.
|
| 68 | 1856 | - 1856: De treinramp van 1856 was de eerste waarbij dodelijke slachtoffers vielen onder reizigers.
|
| 69 | 1858 | - 1858: De aardappel wordt algemeen geaccepteerd als voedingsmiddel.
|
| 70 | 1860 | - 1860: Hoogeveense Vaart verlengd: de eerste turf uit Bargerveen kan per schip worden afgevoerd
- 1860: Officiële afschaffing van de slavernij in Nederlandsch-Indië
- 1860: Max Havelaar
In de kolonie Nederlands-Indië werd doorgaans weinig rekening gehouden met de belangen van de inlandse bevolking. De eerste die daar werk van maakte was Eduard Douwes Dekker, die daardoor zijn baan verloor. Hij schreef een boek over zijn ervaringen, en dat was de aanleiding voor ingrijpende verbeteringen.
|
| 71 | 1863 | - 1863: De slavernij wordt in Suriname afgeschaft.
|
| 72 | 1865 | - 1865: Stoomvaartdienst Delfzijl-London.
|
| 73 | 1870 | - 1870: De spoorlijn Meppel-Groningen wordt geopend.
- 1870: Pokken epidemie in Nederland. In 1871 steigt het aantal doden tot 15.787.
- 1870: In Nederland wordt de doodstraf afgeschaft.
|
| 74 | 1871 | - 1871: Jan Fabricius geboren in Assen.
|
| 75 | 1873 | - 1873: Atjeh oorlog. Op 8 april landt het Koninklijk Nederlands Indisch Leger op de kust van Sumatra.
|
| 76 | 1874 | - 1874: Kinderwet van Samuel van Houten. Arbeid door kinderen onder de 12 jaar wordt verboden.
|
| 77 | 1876 | - 1876: Mata Hari wordt op 7 augustus in Leeuwarden geboren als Margaretha Geertruida Zelle.
|
| 78 | 1879 | - 1879: Oprichting van de 1e politieke partij: de Antirevolutionaire Partij onder leiding van Abraham Kuyper.
|
| 79 | 1880 | - 1880: Geboorte van prinses Wilhelmina.
|
| 80 | 1881 | - 1881: Assen wordt aangewezen als garnizoensstad.
|
| 81 | 1883 | - 1883: Van Gogh schildert in Drenthe.
- 1883: Vissersramp op 6 maart in Paesens-Moddergat. 17 aken met 83 opvarenden vergaan.
|
| 82 | 1886 | - 1886: Landbouwcrisis. Aardappelprijs op de markt in Meppel zakt tot een kwart van de normale prijs
|
| 83 | 1887 | - 1887: In Oostzaan neemt Albert Heijn de winkel van zijn vader over.
|
| 84 | 1888 | - 1888: Staking van 1200 veenarbeiders in Nieuw Amsterdam tegen gedwongen winkelnering
|
| 85 | 1890 | - 1890: Koning Willem III overlijdt. Koningin Emma wordt regentes.
|
| 86 | 1891 | - 1891: Gerard en Anton Philips richten in Eindhoven een gloeilampenfabriek op.
|
| 87 | 1892 | - 1892: Verschijning van het eerste dagblad de Telegraaf.
|
| 88 | 1893 | - 1893: Vissersramp op 1 december in Wierum. 22 vissers komen om.
|
| 89 | 1895 | - 1895: Koningin Wilhelmina en Koningin-regentes Emma bezoeken Drenthe
|
| 90 | 1896 | - 1896: Rond 1900 kwam de auto op het toneel. In 1896 was de Haagse fotograaf Adolphe Zimmermans de eerste die met een automobiel op de Nederlandse wegen reed.
|
| 91 | 1898 | - 1898: De autoclub de France organiseerde een autorace tussen Parijs en Amsterdam. Tegen veler advies in had minister Lely hiervoor toestemming verleend. Later werd hij een belangrijke pleitbezorger van de auto.
- 1898: Inhuldiging van koningin Wilhelmina te Amsterdam.
|
1844 - 1846 (1 year)